Overall Insights sa PI 10!

• Ang pagbuo ng sariling Rizal sa ating sarili.
• Ang  pakikipaglaban at kahalagahan ng ating bayan higit pa sa kahit anupaman.
• Paglinang sa pagmamahal sa bayan.
• Bigyang Linaw ang mga Kwestyon sa buhay ni Rizal.
• Ang pagpapalawig ng ating kaalaman.
• Ang mas malalim na kasaysayan ng Pilipinas.
• Ang pagpapahalaga sa ating kultura.
• Dapat nating labanan ang mga bagay na hindi makagaganda sa Pilipinas
•  Ipaglaban ang karapatan ng bawat mamaamayan.
• Makibaka hindi para sa iilan lamang! 

Mga iba pang akda ni Jose Rizal na nagpapakita ng kanyang pagmamahal sa bayan.

Marami pang mga isinulat si Jose Rizal, dito mas malalaman natin at mas magiging pamilyar tayo kung ano nga ba ang kanyang ninanais para sa Pilipinas, ang kanyang inang bayan! 

Anotasyon sa "Sucesos de las Islas Filipinas" ni Antonio 

Insights

• Europe, 1889
• Ipinakikita nito na may magandang kasarinlan at kultura ang mga Pilipino noong panahong bago dumating ang mga Kastila
• Ginamit ni Rizal ang akda ni de Morga upang ipakain sa mga Kastila na mali ang kanilang sinabi na ang Pilipinas ay mga walang alam at sila ay binigyan lang ng liwanag ng Espanya
• Marumi ang pamamaraan ng panghahamak ng mga Kastila sa mga taga Pilipinas.
• Ginamitan niya ito ng isang tripartite na Liwanag-Dilim-Liwanag na kung saan tayo nung unang panahon ay naliwanagan , dumilim ang ating kasaysayan at buhay noong dumating ang mga Espanyol at sinira ang ating mga Kultura. Ang muling pagliwanag ng pilipinas ay makakamtan lamang kapag nawala na ang mga mananakop sa Pilipinas.
• Pagiging makabayan ni Rizal at pagmamahal niya sa mga mamamyanan ng ating bansa.
• Ang mga tao ay maihahanda sa bagong kabanata at pagbabago
• Para ipaalam sa mga tao na ang panghahamak ng mga Kastila'y binibigyan tayo ng kababaan ng moral.
• Ang kalayaan ay makakamit natin kung tayo ay sama sama
• Kailangang matuto ng mga Pilipino
• Ang kahalagahan ng Edukasyon

"Letters to the Woman of Malolos"

   Insights

• Ang mga kababaihan ay katuwang para sa pagbabago ng nasyon.
• Ang mga kababaihan ay ang mga punlaan ng pagbabago ng bansa.
• Pabor sa mga kalalakihan ang artikulong ito.
• Pagatake sa relihiyon sa Pilipinas, ngunit hindi ang relihiyon mismo kundi ang mga tao sa loob nito.
• Ang ugali ng isang ina ay magiging ugali ng kanyang anak
• Ang tamang ugali ng mga kababaihan na magbibigay ng liwanag sa kalayaan.

"The Philippines a Century Hence"

   

   Insights

• Mga pangyayaring magaganap sa Pilipinas kung mangyayari ang rebolusyon ng hindi pinaghandaan.
• Isang mapanubok na artikulo kung saa'y dapat nating malaman kung ano ang hindi natin alam.
• Ang pagkakabuklod ng mga magkakasalungat.
• Ang theorya ng "imagined community" at ang mga pareparehong bagay na nararanasan natin.
• Ang pagkawalang tiwala sa repormistang agenda
• Isang malinaw na pagiging seperatista ni Rizal

"The Indolence of the Filipino People"

   Insights

•  Ang mga Pilipino ay hindi talaga tamad.
•  Ang pagbukas sa ideya na  ang relasyon ng kasaysayan , kapaligiran at tao ay nakakaapekto sa pagbabago ng tao.
• Ang pagiging tamad ay natural na sa tao.
• Ang sistema ng gobyerno sa Pilipinas noong panahon ng pananakop ay nakaapekto ng malaki sa ugali ng mga Pilipino
• Ang pag gamit ni Rizal sa medesina upang sabihin ang kanser ng lipunan
• Ang pag gamit ng kasaysayan para maintindihan natin ang mga pangyayari sa buhay natin
• Ang kolonyalismo ay nakasama sa ating sa napakaraming bagay
• Ang konsepto ng "weapons of the weak" bilang pangangga sa mga mananakop.
• Ang depekto ng mga Pilipino kung bakit sila tinaguriang mga tamad.
• Ang pagpapahalaga sa Edukasyon. 

"The Religiosity of the Filipino People"

   Insights

• Isang pag-atake laban sa mga pinuno ng Simbahan.
• Ang mga maling paniniwala na dinala ng mga mananakop para sa kanilang sariling kapakanan
• Ang pag gamit ng mga imahe upang paniwalain ang mga pilipino sa kanilang pagkawala ng edukasyon.
• Ang pagpapahalaga sa Edukasyon
• Ito ay hindi paglaban sa relihiyon kundi sa mga tao lang na nagpapatakbo ng gobyerno at simbahan.
• Ang maduming pulitika sa ilalim ng simbahang katolika.

EL FILIBUSTERISMO

Mga natutunan sa mga nilalaman ng akda na patungkol sa panahon ni Rizal:

• Ang pulikita at simbahan ay pinagmumulan ng pagkakakitaan
• Ang asimilasyon ay isang pag-asa ngunit kailangan na ng rebolusyon
• Masasalamin ang totoong buhay. Gumamit siya ng mga totoong pangyayari gaya nang nangyari sa mga taga-Calamba na kinatawan ng karakter na si Tales.
• Mabigat ang mga salitang binibitawan at nagpapahiwatig ng rebolusyon
• Ang rebolusyon ay hindi magtatagumpay kung ang mga tao ay hindi nagkakaisa.
• Edukasyon ang susi upang tayong makalaya.
• Ang rebolusyon ay magtatagumpay kung iisa ang minimithi natin at kung iyon ay ang ating kasarinlan

Mga Piling Kabanata Sa El Filibusterismo at mga natutunan

Si Simoun

• Ang mga kabataan ang pag-asa ng pagbabago ng Pilipinas.
• Ang dahas ay hindi magandang panglaban para sa kasarinlan, ngunit ito'y kinakailangan.
• Si Simoun ay nabuhay sa pagkatao ni Elias. Siya ay naging isang rebolusyunaryo at naging isang masamang ehemplo  ng paghihiganti at pagpapahirap sa pilipino ngunit ang kanyang plano ay ang galitin at buhayin ang pagkamakabayan ng mga tao.
• Ang mga taong naghirap at nagpighati kagaya ni Simoun ay dapat matutong lumaban at ipaglaban ang kanilang karapatan.

Kayamanan at Karalitaan

• Pagpapakita ng galit ni Rizal sa mga haciendero sa Calamba
• Ang pag-aapoy at pagpapahiwatig ng paglaban sa mga mananakop.
• Ang importansya ng mga pagnanasa ng mga Pilipino.
• Ang Pilipinas ay isang pugad ng mga mapanamantala.

Ang Huling Yugto

• Kabataan parin ang pag-asa ng pagbabago.
• Edukasyon ay nararapat para sa lahat upang hindi tayo mapagsamantalahan.
• Ang madugong paghihiganti ay hindi magandang paraan ng paglaban para sa kalayaan.
• Ang kalayaan ay makukuha sa pagsasakripisyo at pagiging isa ng Nasyon.

NOLI ME TANGERE

Mga Natutunan:

• Ang Noli ay  pangyayari sa totoong buhay  sa Pilipinas.
• Ang kalakasan ng Nobelang ito'y nakasalalay sa kanyang ibig sabihin.
• Hindi isang istorya ng pag-iibigan nina Crisotomo Ibarra at Maria Clara
• Ang mga tauhan sa istorya ay nirerepresenta ng mga totoong tao sa komunidad ng Pilipinas.
• Ang pagbabagong naganap sa 2 nobela, mula sa tagalog bilang Filipino.
• Ang Spoilarium ni Rizal
• Si Rizal ay hindi maligoy sa kanyang sinasabi at dapat intindihin mo muna ang kanyang akda ng may puso upang malaman ang ibig niyang sabihin.

MGA PILING KABANATA NA NAGPAPAKITA KUNG REBOLUSYUNARO O REPORMISTA BA TALAGA SI RIZAL 

  Ang Tinig ng Mga Inuusig

• Ay ang pagtatalo ng dalawang representasyon ni Rizal, ang makarepormang bahagi at ang kanyang makarebolusyong bahagi.
• Ang Kanser ng Lipunan ay ang Espanya at ang mga tagasunod nito
• Ang kinakailangang kasamaan ay kailangan upang makontrol ang mga tao at magkaroon ng disiplina.
• Ang kinakailangang kasamaan ay hindi patas.
• Madarama mo lamang ang pighati kung naranasan mo na ito

 Ang mga Kaanak ni Elias

• Sa kabanatang ito'y makikita natin ang mga ginawang pasakit ng bansang espanya sa pilipinas.
• Ang galit ng mga Pilipino'y tumataas na dahil sa kalupitan ng bansang Espanya
• Ang Pilipinas ay isang pugad ng mga mapagmalupit na mga opisyal ng gobyerno
• Ang pagpili sa landas na ginagamitan ng utak ay mas pabor kaysa sa landas ng madugong pakikipagbakbakan upang makamtan ang kalayaan.
• Ang pagpapakita na nanaig ang konsepto ng asimilasyon at reporma.

  

 Ang Habulan sa Lawa

• Ang Transpormasyong nangyari kay Ibarra noong naranasan niya na ang kalupitan ng mga kastila.
• Ang buhay ay hindi patas.
• Ang simula ng pagpapakita ng makarebulusyong anyo ni Ibarra
• Ang kahalagahan ng kinabukasan ng nakararami at ang pagbubuwis buhay para sa bayan.

Ang Kolonisasyon at ang Pagbagsak ng Espanya: 

Ang kasaysayan ni Jose Rizal

Ayon kay Quebuyen, ang buhay ni Rizal ay mahahati sa limang parte. 

1. Mapaghugis na Panahon (1861 - 1882)

• Ang buhay ni Rizal noong kanyang kamusmusan
• Ang pag-aaral sa Biñan
• Ang panahon ng pag garote sa GOMBURZA
• Ang pagkakakulong ni Teodora Alonzo
• Paglinang ng kanyang mga kakayahan at mga engkwentro sa mga gwardiya sibil

    2.  Unang Paglalakbay sa Europa (1882-1887)

• Ang paglawak ng kaalaman ni Jose RIzal
• Ang kanyang edukasyon
• Pagkabuhay ng diwa ng pagiging makabansa
• Ang paglalathala ng Noli Me Tangere 

    3. Problemang pang-Agrikultura sa Bayan ng Calamba 

• Ang pag-iiba ng pagkatao ni Jose Rizal ng maranasan niya ang pananamantala at kalupitan ng mga Kastila. 

    4. Pangalawang Paglalakbay sa Europa (1889-1892)

• Transpormasyon at pagiging radikal ni Rizal; 
• Pagtatatag ng Idios Bravos.
• Higit na pagkakadalubhasa
• Kumplikasyon sa La Solidaridad
• Paglalathala ng El Filibusterimo

    5. Sandali ng Katotohanan (1892-1896)

• La Liga Filipina
• Ang pagpapatapon sa Dapitan
• Si Rizal bilang inspirasyon ng rebolusyon
• Ang pagkakaaresto
• Ang kanyang pagiging martir

   Balangkas ng Buhay ni Rizal

• Sa kanyang kabataa'y marami siyang bagay na pinagkakaabalahan. Ang pag gawa ng kanyang mga tula, talaarawan, at sariling talambuhay
• Ang pagkakalathala ng Noli Me Tangere ay isang malaking pagsubok sa kanya, inisip na siya ay kalaban ng simbahan.
• Binigyang halaga ni Rizal ang pagkakakilanlan ng mga Pilipino upang patunayan natin na tayo'y may karangalan at kadakilaan bago dumating ang mga kastila.
• Ang pagkakalathala ng El Filibusterismo ay lalong nagpainit sa mata ng mga banyaga kay Rizal, nabuhay din ang kanilang kamalayan at umusbong ang konsepto ng nasyonalismo
• Ang pagtatatag ni Rizal ng La Liga Filipina.
• Ang Dapitan ay nagbago dahil sa kanyang aking galing at katalinuhan.
• Inihalintulad at iniugnay ni Rizal ang kanyang sarili sa mga indio.
• Nalinang ang kanyang pag-iisip sa mga liberal na ideyang nakuha niya sa ibang bansa.
• Siya ay isang taong alam kung ano ang gagawin para sa kanyang bayan
• Ang maituturing na unang Pilipino
• May disiplinadong pamumuhay

    

Ang Kolonisasyon at ang Pagbagsak ng Espanya: Pagpapakilala 

 Sa aming diskusyon sa klase, may mga atktibidades kaming isinagawa upang mabaliktanaw ang aming kaalaman tungkol sa kasaysayan ng Pilipinas, mula noong panahong dumating ang mga Kastila upang tayo ay sakupin hanggang sa panahon ng rebolusyon at makamtan natin ang kalayaan. Dito ay binigang liwanag kung paano isinagawa ang ng mga Kastila ang kanilang pananakop at kung paano tayo, mga Pilipino, ay lumaban para sa kapakanan ng ating Inang Bayan at ng ating kalayaan.

Ang Kolonyalismo ay isang gawi kung saan ay ang paglipat ng mga mananakop patungo sa isang bansang kolonya at manatili doon upang manirahan at angkinin ang mga lupain sa ngalan ng kanilang bansa.

Sa yugtong ito ay ipapaliwanag kung paano niyuranan ng bansang Espana at pilit na alisin ang pagkakakilanlan nating mga Pilipino hanggang sa mga aksyon nating mga katutubo upang pabagsakin ang Espanya.

Ang Epekto ng Kolonyalismo 

Mga Pangyayari sa panahon ng Kolonyalismo

• Paglaganap ng mga Hacienda
• Ang Pagpapakilala sa salapi
• Ang pag-usbong ng gitnang uri o mga Ilustrado
• Ang konsepto ng nasyon ay nabuo sa konsepto ng kapitalismo
• Lupa ang pinagkukunan ng mga yaman
• Ang simula ng pagkakabuklod ng mga isla ng Pilipinas
• Pagtataas ng krimen
• Padtaas ng prostitusyon
• Legal na pag gamit ng opmium at sugal
• Paglaganap ng monopolyo
• Mga kalamidad na dulot ng deforestation

Heroism Part IV

EPIKO

Ang epiko ay tungkol sa kagitingan ng isang bayani. Ito ay nagtuturo ng mga magagandang asal at kabayanihan. Sa pamamagitan ng mga paggamit ng salitang nakakapagsaad ng mabilis na pangyayari, mga masalimuot na paksa at mga kababalaghang hindi maabot nang pag-unawa ng karaniwang nilalang ang epiko ay nilikha[1]. 

Ang mga epiko ay mga istoryang minana pa natin sa ating mga katutubo na naglalaman ng mga ekstraordinaryong isttorya, mga paniniwala at mga kapasidad ng mga bayani ng ating bayan. Ang pag-aaral ng Epiko ay nagpapakita sa atin ng pinagmulan at kamalayan ng Pilipino. Sa Epiko ri'y tinatalakay ang mga katangian ng isang bayani. Karaniwan, ang mga kalaban o mga halimaw ay mga representasyon ng mga kalamid na pilit na nilalabanan at pinagtatagumpayan nating mga Pilipino. 




REFERENCES

[1]Epiko.http://tagalog-translator.blogspot.com/2007/07/epiko-ang-epiko-ay-isang-mahabang-tula.html

INSIGHTS:

• Pagiging Pamilyar sa iba't - ibang Epiko na kailangan bumubuo sa ating pagkakakilanlan bilang Pilipino.
• Maipakikita sa Epiko ang katapangan ng Pilipino.
• Maipakikita sa Epiko ang matalas na imahinasyon  at ang pagkamalikhain ng mga Pilipino
• Ito ay isang kultura na dapat nating ipagmalaki at pangalagaan sa panghabang panahon